داده های بزرگ یا عظیم داده ترجمه اصطلاح Big Data می باشد که معمولا به مجموعه از داده ها اطلاق می شود که اندازه آنها فراتر از حدی است که با نرم افزارهای معمول بتوان آنها را در یک زمان معقول اخذ، دقیق سازی، مدیریت و پردازش کرد. مفهوم «اندازه» در داده های بزرگ بطور مستمر در حال تغییر است و به مرور بزرگتر می شود.
داده های بزرگ (Big Data) مجموعه از تکنیک ها و تاکتیک‌هایی است که نیازمند شکل جدیدی از یکپارچگی هستند تا بتوانند ارزش های بزرگی را که در مجموعه های بزرگ، وسیع، پیچیده و متنوع داده پنهان شده اند، آشکار سازند.
از این رو با رشد روز افزون داده ها و نیاز به بهره برداری و تحلیل از این داده ها، بکارگیری زیرساخت های Big Data از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. این شرکت نیز در سال های اخیر با درک این موضوع، توانسته است گام های موثری در راستای تسلط به این حوزه بردارد و افتخار دارد که یکی از موسسات پیشرو در این زمینه در کشور باشد.
عبارت Big Data مدت‌ها است که برای اشاره به حجم‌هاي عظیمی از دادهها که توسط سازمان‌های بزرگی مانند گوگل یا ناسا ذخیره و تحلیل مي‌شوند مورد استفاده قرار مي‌گیرد. اما به تازگي، این عبارت بیشتر برای اشاره به مجموعه‌های داده‌اي بزرگی استفاده مي‌شود که به قدری بزرگ و حجیم هستند که با ابزارهای مدیریتی و پایگاه‌هاي داده سنتي و معمولي قابل مدیریت نیستند. مشکلات اصلي در کار با این نوع دادهها مربوط به برداشت و جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، جست‌وجو، اشتراک‌گذاری، تحلیل و نمایش آنها است. این مبحث، به این دلیل هر روز جذابیت و مقبولیت بیشتری پیدا مي‌کند که با استفاده از تحلیل حجم‌هاي بیشتری از دادهها، مي‌توان تحلیل‌هاي بهتر و پيشرفته‌تري را برای مقاصد مختلف، از جمله مقاصد تجاری، پزشکی و امنیتی، انجام داد و نتایج مناسب‌تری را دریافت‌کرد. بيشتر تحلیل‌های مورد نیاز در پردازش داده‌هاي عظیم، توسط دانشمندان در علومی مانند هواشناسی، ژنتیک، شبیه‌سازی‌هاي پیچیده فیزیک، تحقیقات زیست‌شناسی و محیطی، جست‌وجوی اینترنت، تحلیل‌هاي اقتصادی و مالی و تجاری مورد استفاده قرار مي‌گیرد. حجم داده‌هاي ذخیره‌شده در مجموعه‌هاي داده‌اي Big Data، عموماً به‌خاطر تولید و جمع‌آوری دادهها از مجموعه بزرگی از تجهیزات و ابزارهای مختلف مانند گوشی‌هاي موبایل، حسگرهای محیطی، لاگ نرم‌افزارهای مختلف، دوربین‌ها، میکروفون‌ها، دستگاه‌هاي تشخیص RFID، شبکه‌هاي حسگر بی‌سیم وغيره با سرعت خیره‌کننده‌اي در حال افزایش است. در این مقاله ضمن بررسی مفاهیم پایه ای در بزرگ داده، به بررسی راه حل های موجود برای مدیریت و بهره برداری از این نوع داده ها خواهیم پرداخت.
برای ایجاد یک دید مناسب در خصوص کلان داده و اهمیت آن، جامعه ای را تصور کنید که در آن جمعیت بطور نمایی در حال افزایش است، اما خدمات و زیرساخت های عمومی آن نتواند پاسخگوی رشد جمعیت باشد و از عهده مدیریت آن برآید. چنین شرایطی در حوزه داده در حال وقوع است. بنابراین نیازمند توسعه زیرساخت های فنی برای مدیریت داده و رشد آن در بخش هایی نظیر جمع آوری، ذخیره سازی، جستجو، به اشتراک گذاری و تحلیل می باشیم. دستیابی به این توانمندی معادل است با شرایطی که مثلا بتوانیم "هنگامی که با اطلاعات بیشتری در حوزه سلامت مواجه باشیم، با بازدهی بیشتری سلامت را ارتقا دهیم"، "در شرایطی که خطرات امنیتی افزایش پیدا میکند، سطح امنیت بیشتری را فراهم کنیم"، "وقتی که با رویدادهای بیشتری از نظر آب و هوایی مواجه باشیم، توان پیش بینی دقیقتر و بهتری بدست آوریم"، "در دنیایی با خودروهای بیشتر، آمار تصادفات و حوادث را کاهش دهیم"، "تعداد تراکنش های بانکی، بیمه و مالی افزایش پیدا کند، ولی تقلب کمتری را شاهد باشیم"، "با منابع طبیعی کمتر، به انرژی بیشتر و ارزانتری دسترسی داشته باشیم" و بسیاری موارد دیگر از این قبیل که اهمیت پنهان کلان داده را نشان می دهد.
1.چالش های حوزه کلان داده
در بحث کلان داده، ما نیاز داریم که داده ها را به منظور استخراج اطلاعات، کشف دانش و در نهایت تصمیم گیری در خصوص مسائل مختلف کاربردی به صورت صحیح مدیریت کنیم. مدیریت داده ها عموما شامل 5 فعالیت اصلی میباشد..
- جمع آوری
- ذخیره سازی
- جستجو
- به اشتراک گذاری
- تحلیل
تا کنون چالشهای زیادی در حوزه کلان داده مطرح شده است که تا حدودی از جنبه تئوری ابعاد مختلفی از مشکلات این حوزه را بیان میکنند. این چالش ها در ابتدا سه بعد اصلی حجم داده، نرخ تولید و تنوع به عنوان 3V’s مطرح شدند ولی در ادامه چالش های بیشتری در ادبیات موضوع توسط محققان مطرح شده است:
- حجم داده (Volume): حجم داده ها به صورت نمایی در حال رشد می باشد. منابع مختلفی نظیر شبکه های اجتماعی، لاگ سرورهای وب، جریان های ترافیک، تصاویر ماهواره ای، جریان های صوتی، تراکنش های بانکی، محتوای صفحات وب، اسناد دولتی و ... وجود دارد که حجم داده بسیار زیادی تولید می کنند.
- نرخ تولید (Velocity): داده ها از طریق برنامه های کاربردی و سنسورهای بسیار زیادی که در محیط وجود دارند با سرعت بسیار زیاد و به صورت بلادرنگ تولید می شوند. بسیاری از کاربردها نیاز دارند به محض ورود داده به درخواست کاربر پاسخ دهند. ممکن است در برخی موارد نتوانیم به اندازه کافی صبر کنیم تا مثلا یک گزارش در سیستم برای مدت طولانی پردازش شود.
- تنوع (Variety): انواع منابع داده و تنوع در نوع داده بسیار زیاد می باشد که در نتیجه ساختارهای داده ای بسیار زیادی وجود دارد. مثلا در وب، افراد از نرم افزارها و مرورگرهای مختلفی برای ارسال اطلاعات استفاده می کنند. بسیاری از اطلاعات مستقیما از انسان دریافت میشود و بنابراین وجود خطا اجتناب ناپذیر است. این تنوع سبب میشود جامعیت داده تحت تاثیر قرار بگیرد. زیرا هرچه تنوع بیشتری وجود داشته باشد، احتمال بروز خطای بیشتری نیز وجود خواهد داشت.
- صحت (Veracity): با توجه به اینکه داده ها از منابع مختلف دریافت میشوند، ممکن است نتوان به همه آنها اعتماد کرد. مثلا در یک شبکه اجتماعی، ممکن است نظرهای زیادی در خصوص یک موضوع خاص ارائه شود. اما اینکه آیا همه آنها صحیح و قابل اطمینان هستند، موضوعی است که نمیتوان به سادگی از کنار آن در حجم بسیار زیادی از اطلاعات گذشت. البته بعضی از تحقیقات این چالش را به معنای حفظ همه مشخصه های داده اصلی بیان کرده اند که باید حفظ شود تا بتوان کیفیت و صحت داده را تضمین کرد. البته تعریف دوم در مولدهای کلان داده صدق میکند تا بتوان داده ای تولید کرد که نشان دهنده ویژگی های داده اصلی باشد.
- اعتبار (Validity): با فرض اینکه دیتا صحیح باشد، ممکن است برای برخی کاربردها مناسب نباشد یا به عبارت دیگر از اعتبار کافی برای استفاده در برخی از کاربردها برخوردار نباشد.
- نوسان (Volatility): سرعت تغییر ارزش داده های مختلف در طول زمان میتواند متفاوت باشد. در یک سیستم معمولی تجارت الکترونیک، سرعت نوسان داده ها زیاد نیست و ممکن است داده های موجود مثلا برای یک سال ارزش خود را حفظ کنند، اما در کاربردهایی نظیر تحلیل ارز و بورس، داده با نوسان زیادی مواجه هستند و داده ها به سرعت ارزش خود را از دست میدهند و مقادیر جدیدی به خود می گیرند. اگرچه نگهداری اطلاعات در زمان طولانی به منظور تحلیل تغییرات و نوسان داده ها حائز اهمیت است. افزایش دوره نگهداری اطلاعات، مسلما هزینه های پیاده سازی زیادی را دربر خواهد داشت که باید در نظر گرفته شود.
- نمایش (Visualization): یکی از کارهای مشکل در حوزه کلان داده، نمایش اطلاعات است. اینکه بخواهیم کاری کنیم که حجم عظیم اطلاعات با ارتباطات پیچیده، به خوبی قابل فهم و قابل مطالعه باشد از طریق روش های تحلیلی و بصری سازی مناسب اطلاعات امکان پذیری است.
- ارزش (Value): این موضوع دلالت بر این دارد که از نظر اطلاعاتی برای تصمیم گیری چقدر داده حائز ارزش است. بعبارت دیگر آیا هزینه ای که برای نگهداری داده و پردازش آنها میشود، ارزش آن را از نظر تصمیم گیری دارد یا نه. معمولا داده ها میتوانند در لایه های مختلف جابجا شوند. لایه های بالاتر به معنای ارزش بیشتر داده می باشند. بنابراین برخی از سازمانها میتوانند هزینه بالای نگهداری مربوط به لایه های بالاتر را قبول کنند.
کاربردهای داده های بزرگ
داده های بزرگ تقاضا برای متخصصان در این حوزه را به شدت بالا برده است و شرکت هایی چون Oracle، IBM، Microsoft، SAP و... بیش از 15 میلیارد دلار برای توسعه نرم افزارهای مدیریت و تحلیل داده سرمایه گذاری کرده اند.
داده های بزرگ نحوه کار سازمان ها و افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. داده های بزرگ فرهنگی را در سازمان ها ایجاد می کند که از طریق آن کسب و کارها و مدیران فناوری اطلاعات را به سمت استفاده از تمامی ارزش های پنهان در داده ها سوق می دهد. ادراک این ارزش ها به همه کارکنان سازمان ها این امکان را می دهد که با بینش وسیع تری تصمیم گیری کنند، نزدیکی بیشتری با مشتریان داشته باشند، فعالیت های خود را بهینه کنند، با تهدیدات مقابله کنند و در نهایت سرمایه های خود را بر روی منبع جدیدی از سود سرشار پنهان در داده ها متمرکز سازند. سازمان ها برای رسیدن به این مرحله نیازمند معماری جدید، ابزارهای نو و فعالیت ها و تلاش های مستمری هستند تا بتوانند از مزیت های چهارچوب های مبتنی بر داده های بزرگ بهره مند گردند.
بخش دولتی
در بخش دولتی استفاده از داده های بزرگ سبب کاهش هزینه ها، افزایش بهره وری و نیز ظهور و بروز نوآوری های جدید می شود. لیکن در بخش دولتی استفاده از چهارچوب های مبنی بر داده های بزرگ نیازمند همکاری بخش های مختلفی، از جمله وزارتخانه ها و نیز بخش های محلی و شرکت های دولتی است. در ادامه به بخشی از فعالیت های انجام شده در کشور های مختلف در حوزه داده های بزرگ اشاره می کنیم.
در ایالات متحده امریکا در سال 2012 دولت امریکا برای انجام پروژه ها و حل مسائل دولتی این کشور اعلانی را مبنی بر استفاده از طرح های تحقیقات و توسعه در حوزه داده های بزرگ اعلام کرد که مبتنی بر 84 طرح بود که در شش گروه تقسیم بندی شده است.
در انگلستان یکی از بهترین مثال های استفاده از داده های بزرگ در بش خدمات عمومی اتفاق افتاده است و به عنوان مثال داده های هواشناسی و کلیه خدماتی که از آن ناشی می شود از طریق چهارچوب های داده های بزرگ مدیریت می شود.
بخش خصوصی
در بخش خصوصی مثال های زیادی از کاربردهای داده های بزرگ می توان بر شمرد. شرکت eBay از دو انباره داده 7.5 پتابایتی (7.5 PetaBytes) به همراه دو انباره 40 پتابایت (40 PetaBytes) در Hadoop برای تحقیقات و سیستم پیشنهاد به مشتری و فروش استفاده می کند.
شرکت آمازون روزانه میلیون ها عملیات را در داخل شرکت و نیز عملیات مربوط به همکاران خود را مدیریت می کند به طوری که از سال 2005 سه دیتابیس بزرگ جهان بر روی لینوکس را به خود اختصاص داده است.
مثال های دیگری نیز می توان از جمله شرکت والمارت (Walmart) که روزانه بیش از 1 میلیون تراکنش مشتریان خود را مدیریت می کند.
تحلیل داده های عظیم
با ورود به عصر اطلاعات و ارتباطات و آغاز استفاده از داده ها و اطلاعات به عنوان سرمایه های اصلی در حرکت علمی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع، سازمان ها و شرکت های مختلف و توسعه مشارکت افراد در جهان اینترنت و ارتباطات شبکه ای در دنیا، دغدغه ای بروز پیدا کرد که از جنس همین داده هایی بود که همه روز و با سرعت وحشتناک در دنیا و در عرصه های مختلفی که فناوری اطلاعات ورود پیدا کرده بود، تولید می شود و آن اینکه چگونه این حجم بزرگ و متنوع داده ها و اطلاعات را با توجه به ساختار هایی که در فضای فناوری اطلاعات وجود دارد، می توان مدیریت، کنترل و پردازش کرد و از آن در جهت بهبود ساختارها و سودآوری بیشتر بهره جست؟
از سال 2012 به بعد در هر روز بیش از هزار پتا بایت (1000 Pebibyte معادل 1,000,000,000,000,000,000 بایت) داده تولید می شود که به دنبال خود مستلزم ذخیره سازی، تحلیل، جستجوها، تمیزکاری داده ها، اشتراک ها و ... در داده هاست که باید در حوزه مختلف انجام شود.
این موضوع باعث شده است که پژوهشگران و دانشمندان به دنبال ایجاد ساختارها، متدلوژی ها، روش ها و رویکردهای جدیدی برای مدیریت، کنترل و پردازش این حجم از داده ها باشند که این تلاش ها در ذیل سایه «داده های بزرگ» مطرح شده است.
